Ajoyib pingvin qushlari ko’pchilik uchun juda qiziqarli mavjudotlardek tuyuladi. Haqiqatan ham, qanday qilib ularning oyoq-qo’llarining yurishini kuzatib, noziklikka qarshi turish mumkin? Lekin, aslida, evolyutsiya ularni og’ir sharoitlarda hayotga moslashtirdi va bu kulgili qushlar ajoyib ish qilmoqda. Faqat hozir texnogen tsivilizatsiyaning ta’siri asta-sekin ularning yashash muhitini yo’q qilmoqda va tez orada ularning populyatsiyasiga tahdid paydo bo’lishi mumkin.
Pingvinlar haqida qiziqarli ma’lumotlar
- Umuman olganda, dunyoda bu qushlarning 18 turi mavjud.
- Birinchi pingvinlar Yerda shunchalik uzoq vaqt oldin paydo bo’lganki, ular dinozavrlarni tutgan.
- Butun pingvin massasining 30% gacha ko’krak qafasining juda rivojlangan mushaklariga to’g’ri keladi. Tez suzish uchun ularga shunday kuchli mushaklar kerak.
- Quruqlikda pingvinlar kalta dumiga suyanib o’tirishadi. Suzayotganda esa ular uchun rul bo‘lib xizmat qiladi.
- Boshqa barcha qushlardan farqli o’laroq, pingvinlar ichi bo’sh emas, zich suyaklarga ega va sutemizuvchilarning suyaklariga ko’proq o’xshaydi (qushlar haqida qiziqarli faktlar).
- Yer yuzidagi barcha uchmaydigan qush turlarining deyarli yarmi pingvinlardir. Ammo ular o’z turlarining eng kattasi emas – tuyaqushlar ham bor (tuyaqushlar haqida qiziqarli ma’lumotlar).
- Qotil kitlar ko’pincha pingvinlarni o’lja qilganligi sababli, bu qushlar har doim ham suvga sho’ng’ish xavfini tug’dirmaydi. Agar biri, eng jasuri, sho’ng’ib, tirik qolsa, qolgan suruv unga ergashadi.
- Xuddi shu nomdagi orollarda yashovchi Galapagos pingvinlari issiq, hatto issiq iqlimda yashaydi va ular sovuqqa umuman moslashmaydi.
- Pingvinlarning eng kattasi imperatorlar yiliga 10 oygacha Antarktidada bo’lishadi.
- Pingvin patlari sochlar yoki sochlarga o’xshaydi.
- Eritish paytida bu qushlar suzmaydilar va shuning uchun qarindoshlari tomonidan ovqatlanmasa, tuklar o’smaguncha och qoladilar.
- Pingvinlar dunyodagi yagona qushlar bo’lib, ular ucha olmasdan suzishga qodir.
- Barcha qushlar ichida faqat pingvinlar odamlar kabi tik turib yurishadi.
- Pingvinlar isinish uchun bir-biriga yig’ilishadi. Ushbu yig’ilishning markazida harorat tashqaridan 40-45 daraja yuqori bo’lishi mumkin va qushlar har bir kishini issiq tutish uchun doimo joylarni o’zgartiradilar.
- Pingvinlar qorga tushmaslik uchun qornida yotib, chang’ichilar kabi sirpanib, qanotlari bilan itarishadi. Bundan tashqari, ular bu tarzda juda tez harakat qilishlari mumkin.
- Pingvin panjalari sovuqni sezmaydi, chunki ularda nerv uchlari juda kam.
- Ular -60 darajagacha bo’lgan haroratda omon qolishga qodir. Bunday sovuq boshqa tirik mavjudotlarni tezda o’ldirishi mumkin.
- Imperator pingvinlari monogamdir, ular hayot uchun juftlik hosil qiladi.
- Bir guruh geolog geologlar pingvin tuxumini o’g’irlaganidan so’ng, butun suruv ularga hujum qilishga urinmay, ularni ta’qib qila boshlagani qayd etilgan. Kelishuvdan so’ng, o’g’irlab ketuvchilar tuxumni qushlarga qaytarib berishdi va ular ortda qolishdi.
- Pingvinlarning suzish tezligi soatiga 30-35 km ga etadi.
- Odatda, bu qushlar er usti suvlarida o’lja qidiradi, lekin kerak bo’lganda, ular 100-200 metr chuqurlikka sho’ng’ishadi. Va imperator pingvinlari – 500 metrgacha.
- Aksariyat pingvinlar, agar ular xavf ostida bo’lmasa, atrofdagi hamma narsaga befarq. Ammo tosh pingvinlar juda g’azablangan va ular har qanday chaqirilmagan mehmonga birinchi bo’lib hujum qilishadi.
- Sovuq erlarda yashovchi pingvinlardagi yog ‘qatlami qalinligi 2-3 sm ga etadi.
- Ular tez-tez vazn yo’qotadilar va semirib ketishadi. Shunday qilib, imperator pingvinlari oyiga 2-3 marta ov qiladilar, to’yingancha ovqatlanadilar. Keyingi ovga qadar ular vaznining 30-40 foizini yo’qotishi mumkin.
- Gento pingvinlarining axlati pushti rangda.
- Kichik pingvinlarning vazni atigi 1-2,5 kg, o’sishi odatda 30-40 sm dan oshmaydi.
- Pingvinlarning shox pardasi tekis bo’lib, bu ularga suv ostida mukammal ko’rish imkonini beradi, ammo quruqlikda ular shu sababli uzoqni ko’ra olmaydilar (ko’zlar haqida qiziqarli faktlar).
- Kattaroq chuqurlikka muvaffaqiyatli sho’ng’ish uchun pingvinlar toshlarni yutib yuborishadi.
- Ular suv ostida 25-30 daqiqagacha qolishi mumkin.
- Tuxumlar bu vaqtda ov qilayotgan urg’ochilar tomonidan emas, balki bu qushlarning erkaklari tomonidan inkubatsiya qilinadi.
- Pingvinlarning quruqlikdagi yurish tezligi soatiga 2-3 km dan oshmaydi, lekin kerak bo’lganda, ular dam olish uchun to’xtamasdan, yuz kilometr masofani bosib o’tishlari mumkin.
- Patagoniyalik pingvinlar ketma-ket bir necha hafta davomida bir necha ming kilometr masofani bosib o’tishlari mumkin.
- Imperator pingvinlaridan tashqari hamma uya quradi.
- Ular ichish uchun toza suv talab qilmaydi. Pingvinlar dengiz suvi bilan osongina boshqariladi va ortiqcha tuz maxsus bezlar yordamida tanadan chiqariladi.
- Dunyodagi barcha pingvin turlaridan oltin sochlilar eng ko’p. Hozir Yerda ularning 20 millionga yaqini bor.
- Yangi Zelandiyada yashovchi ajoyib pingvinlar hayotlarining ko’p qismini quruqlikda o’tkazadigan yagona pingvinlardir.
- Pingvin koloniyalari soni 10-20 ming kishiga yetishi mumkin.
- Ba’zida urg’ochi pingvinlar, agar o’zlari o’lsa, boshqa odamlarning bolalarini o’g’irlab ketishadi.
- Bu qushlar bir-birlarini ovozidan osongina taniydilar.
- Aksariyat pingvinlar odamlardan qo’rqmaydilar, chunki ular xavf faqat suvda kutib turishi mumkinligiga o’rganib qolgan.
- Boshqa qushlardan farqli o’laroq, pingvinlar jinsiy dimorf emas va urg’ochilarni erkaklardan ajratish juda qiyin.
- Zamonaviy pingvinlarning ajdodlari Antarktida hali qutbda bo’lmagan va iqlim juda issiq bo’lgan boshqa geologik davrda yashagan. Millionlab yillar o’tdi, Antarktida Janubiy qutbga ko’chib o’tdi va mahalliy hayvonlarning aksariyati ko’chib ketishdi yoki yo’q bo’lib ketishdi. Ammo pingvinlar qolishdi va moslashishdi.
- Juftlanish davrida alohida pingvin koloniyalari bir joyga to’planadi va bu qushlarning 5 milliongachasini bir joyda topish mumkin.