Baykal ko’li haqli ravishda dunyoning tabiiy mo»jizalaridan biri hisoblanadi, chunki uning dunyoda o’xshashi yo’q. Atrofdagi joylar haqiqatdan ham go’zal, shuning uchun u sayyohlar orasida juda mashhur. Bundan tashqari, keyingi yillarda uning suvlarining ifloslanishini to’xtatish uchun ekologik kurash boshlandi va bu muvaffaqiyatga olib keladi degan umiddamiz.
Baykal ko’li haqida qiziqarli faktlar
- Uning maydoni butun Belgiyaning maydonidan kattaroqdir (Belgiya haqida qiziqarli faktlar).
- Baykal ko’li suvlarida yashovchi tirik mavjudotlarning aksariyati Yerning boshqa joylarida topilmaydi – ko’lda 1750 dan ortiq endemik turlar yashaydi.
- Bu dunyodagi eng chuqur ko’l. Uning maksimal chuqurligi 1642 metrga etadi.
- Baykal ko’lining yuzasi dengiz sathidan deyarli yarim kilometr balandlikda joylashgan.
- Bu dunyodagi eng katta toza suv ombori. Dunyo okeanidagi barcha chuchuk suvning taxminan 19% ni o’z ichiga oladi.
- Texnogen tsivilizatsiya mahsulotlari bilan ifloslanishiga qaramay, Baykal hali ham sayyoradagi eng toza ko’llardan biri bo’lib qolmoqda.
- Hammasi bo’lib uning suvlarida 2600 ga yaqin turdagi tirik mavjudotlar yashaydi.
- Bir paytlar junli karkidon va mamontlar kabi yo’qolib ketgan hayvonlar Baykal ko’li bo’yida kezib yurgan.
- Baykal burni Riti mahalliy aholi tomonidan la’natlangan joy deb hisoblanadi, unga faqat shamanlar tashrif buyurishi mumkin.
- Baykaldagi suv harorati har doim juda past, hatto issiq yozda ham deyarli hech kim unda cho’milmaydi.
- “Titanik”, “Avatar” va “Terminator”ning dastlabki ikki qismini dunyoga tuhfa etgan mashhur rejissyor Jeyms Kemeron bir paytlar o‘zining tug‘ilgan kunini shu ko‘l bo‘yida nishonlagan.
- Qishda Baykal muzlaydi va muz ko’pincha yorilib ketadi, ba’zan uzunligi 25-30 kilometrga etadi.
- Baykal ko’lining hajmi ba’zi dengizlarning hajmidan oshadi.
- U Azov dengiziga qaraganda 100 baravar ko’p suvni o’z ichiga oladi (Azov dengizi haqida qiziqarli ma’lumotlar).
- Ba’zan Baykal ko’li yuzasida saroblar paydo bo’ladi.
- Ushbu ko’lga 336 daryo va daryolar oqib o’tadi, lekin faqat bitta daryo – Angara (daryolar haqida qiziqarli ma’lumotlar) oqib chiqadi.
- Baykal suvlarida ellik xil baliq turlari yashaydi.
- Baykal suvini oldindan tozalashsiz ichish mumkin. Ko’lda milliardlab mikroskopik qisqichbaqasimonlar yashaydi, ular hayotlari davomida uni tozalaydi.
- Ba’zan bu qismlarda bo’ronlar ko’tarilib, keyin balandligi 4-5 metrga etgan katta ko’l to’lqinlari yuzasida yuradi.
- Hech kim Baykalni suzish orqali kesib o’tmagan, chunki undagi suv harorati juda past. Yozda, suv yuzasiga yaqin joyda, bu erda suv atigi 8-10 darajagacha, ba’zi ko’rfaz va soylarda esa 20 darajagacha qiziydi.
- Baykal suvlari kislorod bilan juda to’yingan, ammo ularda minerallar deyarli yo’q (minerallar haqida qiziqarli ma’lumotlar).
- Baykal ko’li joylashgan hududlar ko’pincha zilzilalar bilan silkinadi. Aytgancha, ba’zan juda kuchli.
- Unda 27 ta orol bor, ular orasida bir nechta katta orollar mavjud bo’lib, ulardan birida hatto aholi yashaydi.
- Olimlarning fikricha, Baykalda jami 150 million tonna baliq yashaydi.
- Topilgan asteroidlardan biri Baykal ko’li sharafiga nomlangan.
- Bu yerda muhrlar bor. Ular bu erga qanday etib kelishganligi sir, ammo ular Shimoliy Muz okeanidan Angara daryosi bo’ylab suzib ketishgan deb ishoniladi.
- Baykal qirg’oq chizig’ining uzunligi 2100 kilometrdan oshadi. Bu Fidji orol mamlakati qirg’oqlarining umumiy uzunligidan deyarli ikki baravar ko’p (Fidji haqida qiziqarli faktlar).
- Ko’lning pastki qismida balandligi 7 kilometrdan ortiq bo’lgan Yerdagi eng baland cho’qqilar joylashgan.
- Baykal mintaqasida hatto Qora dengiz mintaqasiga qaraganda ko’proq quyoshli kunlar mavjud. Bu erda quyosh yiliga 310-320 kun davomida porlaydi.
- Bu qismlarda qayd etilgan eng yuqori havo harorati +34 daraja edi.
- Baykal ko’lining yoshi, turli ma’lumotlarga ko’ra, 25 dan 35 million yilgacha, bu uni rekordchiga aylantiradi – odatda ko’llar 10-15 ming yil davomida mavjud bo’lib, keyin muqarrar ravishda quriydi yoki botqoqlarga aylanadi.
- Zamonaviy odamlarning ajdodlari Baykal ko’li bo’yida 4 ming yildan ko’proq vaqt oldin yashagan.
- Barcha daryo suvlarining yarmidan ko’pi ko’lga Selenga daryosi tomonidan keltiriladi, bu har yili bu ulkan tabiiy suv omborini 30 kub kilometr suv bilan to’ldiradi.
- Baykalning Irkutsk suv ombori bilan bog’langanidan so’ng, ko’ldagi suv sathi butun bir metrga ko’tarildi.
- Ushbu ko’l butunlay YuNESKOning Jahon merosi ob’ekti sifatida tan olingan.
- Baykalda ovlangan baliqlarning yarmidan ko’pi brakonerlar tomonidan ovlanadi.
- Mahalliy aholi odatda Baykalni ko’l emas, balki dengiz deb atashadi.
- Ushbu ko’lning barcha suvlarining taxminiy qiymati 230 trillion dollardan oshadi.