Bizning hayotimiz daraxtlarga bog’liq, chunki ular biz chiqaradigan karbonat angidridni nafas oladigan kislorodga aylantiradi. O’rmonlarni muhofaza qilish kerak, chunki iste’molchilarning ularga bo’lgan munosabati tufayli ularning maydoni yildan-yilga kamayib bormoqda. Va hamma narsa havoning tozaligi muammosi haqiqatan ham keskinlashmaguncha, insoniyat bu masala bilan shug’ullanmasligiga olib kelganga o’xshaydi.
Daraxtlar haqida qiziqarli faktlar
- At. hozirda Yer yuzidagi 38 million kvadrat kilometrga yaqin maydonni oʻrmonlar egallaydi, lekin bu koʻrsatkich har yili kamayib bormoqda.
- Sayyoramizdagi eng katta oʻrmon hududlari — tayga va Janubiy Amerika oʻrmonlari.
- Dunyodagi eng o’rmonli mamlakat – Finlyandiya, taxminan 70% o’rmon bilan qoplangan. Chernogoriya ham ortda qolmagan (Finlyandiya haqida qiziqarli faktlar).
- Yevropadagi eng daraxtsiz mamlakat — Buyuk Britaniya, u yerda oʻrmonlar hududning atigi 6% ni egallaydi.
- Yerdagi eng baland daraxt — balandligi 112 metr boʻlgan sekvoya AQShda oʻsadi.
- Sequoias — Asosan dunyodagi eng baland daraxtlar. Va ayni paytda eng qadimiylari.
- Bir million tonna qog’oz ishlab chiqarish uchun o’rtacha chorak million daraxt kerak bo’ladi. Bitta A4 varag’ini ishlab chiqarish uchun o’rtacha 15-20 gramm yog’och kerak bo’ladi.
- Qayin – Yerdagi eng keng tarqalgan daraxt (qayin haqida qiziqarli faktlar).
- Bitta daraxtni kesishdan qutqarish uchun taxminan 80 kg chiqindi qog’ozni qayta ishlash kerak bo’ladi.
- Dunyodagi eng qimmat yog’och turi – maun daraxti. Ular qimmatbaho hashamatli mebellar va undan kam bo‘lmagan musiqa asboblarini yasaydilar.
- Sayyoramizdagi eng keksa tirik daraxt — Litva bog‘ida o‘sadigan, “Qari odam” laqabli daraxtning yoshi ikki ming yoshdan oshadi.
- Oddiy eman daraxtining toji bir yilda oʻrtacha bir metrga oʻsadi.
- O’rmon haqiqatan ham tinchlantiradi — tibbiy tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, o’rmonda yurgan odam yurak urishini sekinlashtiradi va yurak urishini bir tekislaydi (o’rmonlar haqida qiziqarli ma’lumotlar).
- Dunyodagi eng qattiq daraxt Shmidt qayiniga tegishli. Bu daraxt shunchalik kuchliki, uni oddiy bolta bilan kesishning iloji yo’q.
- Dunyoda odamlardan 60 barobar ko’p daraxtlar bor.
- Barcha kesilgan o’rmonlarning 80% dan ortig’i qisman mustaqil ravishda, qisman inson yordami bilan tiklanadi. Shunga qaramay, har yili sayyorada 95 dan 97 milliongacha kamroq daraxtlar bor.
- Rossiya dunyodagi barcha ignabargli daraxtlarning deyarli yarmini tashkil qiladi.
- Archa besh yuz yilgacha o’sadi, va qarag’ay – uch yuz ellikgacha, bering yoki oling.
- Daraxtlar uzoq umr ko’rishadi.
- Faqat Amazon o’rmonining o’zi har yili 120 milliard tonnagacha karbonat angidridni qayta ishlaydi.
- Har xil turdagi daraxtlar har xil miqdorda kislorod ishlab chiqaradi.
- Oʻrtacha Yerdagi bitta daraxt yiliga 100 ming kub metrgacha havoni filtrlaydi.
- Daraxtlar haqiqatan ham issiqxona effektini kamaytiradi, buning asosiy sababi atmosferada karbonat angidridning ko’payishi hisoblanadi.
- Dunyodagi qog’ozning ko’p qismi Qo’shma Shtatlarda iste’mol qilinadi. Bu qisman mamlakatda polietilen paketlarni taqiqlash bilan bog‘liq — faqat qog‘ozli paketlardan foydalaniladi.
- Daraxtlar tuproqdagiga qaraganda atmosferadan 8-10 barobar ko‘proq ozuqa oladi.
- Daraxtlar juda kuchli. Kichkina nihol qalin va bardoshli asfaltdan ham o’tishga qodir.