Sichqonlar eng qiyin sharoitlarda omon qola oladigan ajoyib mavjudotlar hisoblanadi. Ushbu kemiruvchilar uzoq vaqtdan beri laboratoriyalarda tajriba o’tkazish uchun ishlatilgan va yovvoyi tabiatda sichqonlar katta suruvlarni qayta tiklaydi. Uy hayvonlari sifatida dekorativ sichqonlar ham qadim zamonlardan beri o’zlarini isbotlab kelgan.
Quddus universiteti olimlari sichqonlarning odamlarga o‘xshashligini aniqlashdi. Agar sichqonchani odam bo’yigacha kattalashtirib, skeleti to’g’rilansa, odam va kemiruvchining bo’g’imlari bir xil, suyaklari esa bir xil miqdordagi detallarga ega ekanligi ayon bo’ladi. Olimlar hattoki, sichqonlarda inson genlarining funksiyasini o‘rganish odamlarnikiga qaraganda osonroq ekanini aytishgan.
Sharqda sichqonlar G‘arbdagidan boshqacha qabul qilingan, ular haqida faqat salbiy gapirilgan. Masalan, Yaponiyada sichqon baxt xudosining hamrohi edi. Xitoyda hovli va uyda sichqonlarning yo‘qligi xavotir uyg‘otdi.
1. Hamma sichqonlarni pishloq kabi o’ylaydi. Ammo bu fikr noto’g’ri, chunki bunday kemiruvchilar don va mevalar kabi shakar miqdori yuqori bo’lgan taomlarni iste’mol qilishni yaxshi ko’radilar va pishloq hidi kuchli narsalar ulardan jirkanishi mumkin.
2. Laboratoriya tajribalari uchun odatda selektsiya yo’li bilan o’stirilgan rangli va oq sichqonlar ishlatiladi. Bu kemiruvchilar yovvoyi emas, ularni boshqarish va iste’mol qilish oson, turli xil ovqatlar, ayniqsa, tadqiqot markazlarida boqiladigan maxsus briketlar.
3. Sichqonlar nafaqat bolalariga nisbatan kuchli onalik instinktiga ega. Agar siz bir nechta begona bolalarni urg’ochi sichqonchaga tashlasangiz, u ularni o’zinikidek boqadi.
4. Xona sichqonlari balandlik tuyg’usiga ega va undan qo’rqishadi. Shuning uchun qarovsiz qoldirilgan sichqon hech qachon tungi stol yoki stol ustidan boshini ko’tara olmaydi.
5. Hayot davomida sichqonlarning kesuvchi tishlari doimo eskirib turadi va bir tekisda kerakli uzunlikka ega bo‘ladi.
6. Sichqoncha mutanosib tuzilishga ega. Uning tanasi va dumi bir xil uzunlikda.
7. Qadimgi misrliklar sichqonlardan dori tayyorlab, uni turli kasalliklarga qarshi dori sifatida qabul qilganlar.
8. Har bir inson organizmida S vitamini zahirasini to’ldirishi kerak, lekin sichqonlar buni qilishlari shart emas, chunki ularda S vitamini «avtomatik ravishda» ishlab chiqariladi.
9. Eng mashhur sichqon Mikki Maus bo’lib, u birinchi marta 1928 yilda kashf etilgan.
10. Afrika va Osiyoning ba’zi davlatlarida sichqonlar noziklik hisoblangan. Masalan, Ruanda va Vetnamda ularni mensimaydilar.
11. Sichqonlarda eshitish odamlarnikiga qaraganda taxminan 5 marta o’tkirroq.
12. Sichqonlar juda uyatchan mavjudotlardir. O’zining boshpanasidan chiqishdan oldin, bu kemiruvchi vaziyatni diqqat bilan o’rganadi. Xavfni sezgan sichqon qochib ketadi va undan keyin tanho joyda yashirinadi.
13. Bunday kemiruvchilarning yuragi daqiqada 840 marta urish tezligida, tana harorati esa 38,5-39,3 darajani tashkil qiladi.
14. Sichqonlar tovushlar yordamida bir-biri bilan muloqot qila oladi. Ushbu tovushlarning ba’zilari odam chiyillash shaklida eshitadi, qolganlari esa biz tomonidan sezilmaydigan ultratovushdir. Juftlanish davrida, ultratovush tufayli, erkaklar urg’ochilarning e’tiborini tortadi.
15. Sichqoncha eng tor bo’shliqqa emaklay oladi. U klavikulalar yo’qligi sababli bunday imkoniyatga ega. Bu kemiruvchi shunchaki o’z tanasini kerakli hajmgacha siqib chiqaradi.
16. Sichqoncha ’s ko’rish rangli. U sariq va qizil ranglarni ko’radi va farqlaydi.
17. Urg‘ochi sichqonlar o‘zaro kamdan-kam jang qiladilar. Birgalikda ular boshqa odamlarning bolalariga hech qanday tajovuzkorlik ko’rsatmasdan nasl ko’tarishga qodir’ Erkak sichqonlar chaqaloqlarni tarbiyalashda qatnashmaydi.
18. “sichqoncha” qadimgi hind-evropa tilidan kelib chiqqan bo’lib, “o’g’ri” tarjimada.
19. Sichqonlarning shikastlangan yurak mushak to’qimasini to’liq qayta tiklash qobiliyati jamiyatni hayratda qoldirdi. Bu qobiliyat kemiruvchilarda kashf etilishidan oldin, sudralib yuruvchilar ustidagi evolyutsiya zinapoyasida turgan barcha tirik mavjudotlar bu funktsiyani yo’qotadi, deb ishonilgan.
20. Sichqonchaning to’r pardasida yorug’likka sezgir hujayralar tuzilishini aniqlash mumkin bo’ldi, bu biologik soatning ishiga ta’sir qildi. Agar ko‘r sichqonning ko‘zlari bo‘lsa, ular ko‘ruvchi kemiruvchilarnikiga o‘xshab kunlik ritmda yashaydi.
21. Har bir sichqonchaning panjalarida maxsus bez bor, uning yordamida kemiruvchi hududni belgilaydi. Bu bezlarning hidi ular tegadigan barcha jismlarga uzatiladi.
22. Qonli janglar jarayonida barcha abituriyentlarni mag‘lub eta olgan eng kuchli sichqon yetakchi etib tanlanadi. Rahbar to’plam a’zolari o’rtasida tartibni tiklashga majburdir, chunki sichqonlar qattiq ierarxiyaga ega.
23. Tabiatda sichqonlar tungi vaqtda eng faol hisoblanadi. Qorong‘i tushishi bilan ular oziq-ovqat qidira boshlaydilar, teshik qazadilar va o‘z hududlarini himoya qiladilar.
24. Zamonaviy olimlar tomonidan uy sichqonlarining 130 ga yaqin turi aniqlangan.
25. Yugurish paytida sichqonchaning tezligi soatiga 13 km ga etadi. Bu kemiruvchi, shuningdek, har xil turdagi sirtlarga yaxshi chiqadi, sakradi va suzadi.
26. Sichqonlar uzoq vaqt uxlay olmaydi yoki hushyor turolmaydi. Kun davomida ular har birining davomiyligi 25 daqiqadan 1,5 soatgacha bo’lgan 15-20 tagacha faollik davriga ega.
27. Sichqonlar o’zlarining boshpanalarining tozaligiga hurmat bilan munosabatda bo’lishadi. Sichqon ko‘rpa-to‘shagining iflos yoki ho‘l ekanligini sezsa, eski uyasini tark etib, yangisini quradi.
28. Kun davomida bunday kemiruvchi 3 ml gacha suv ichishi kerak, chunki boshqa holatda, bir necha kundan keyin sichqon suvsizlanish tufayli o’ladi.
29. Bir yil davomida sichqonlar 14 martagacha nasl keltirishi mumkin. Shu bilan birga, ular har safar 3 dan 12 gacha sichqon tug’adilar.
30. Uzunlikdagi eng kichik sichqon dumi bilan birga 5 sm ga yetdi. Eng katta sichqonchaning tanasining uzunligi 48 sm edi, bu kattalar kalamushlarining kattaligi bilan solishtirilgan.
31. 19-asrning oxirida har xil turdagi sichqonlarni ko’paytirish uchun klub yaratish mumkin edi. Bu klub hamon ishlayotgani ham ajablanarli.
32. Qadimgi yunon Apollon sichqonlarning xudosi edi. Ba’zi ibodatxonalarda sichqonlar xudolarni so’roq qilish uchun saqlangan. Ularning tez ko‘payishi ilohiy marhamat belgisi edi.
33. Sichqonlar o’zini jasorat va jasorat bilan tuta oladi. Ba’zan ular o’zlaridan bir necha marta kattaroq hayvonga hujum qilishadi.
34. Oq sichqonlar 300 yil avval yaponlar tomonidan yetishtirilgan.
35. Yaqin Sharq shtatlarida tikanli sichqonlar yashaydi, ular xavf tug’ilganda o’z terisini to’kishi mumkin. To’kilgan teri o’rnida bir muncha vaqt o’tgach, yangisi o’sadi va jun bilan qoplanadi.
36. Erkak sichqon urg’ochi bilan xushnud qila boshlaganida, u sichqonchani “serenada” bu qarama-qarshi jins vakillarini o’ziga tortadi.
37. Qadimgi Rimda sichqonlar zinodan qutqarilgan. Buning uchun xotinlar o’z tanlaganlarini sichqon axlati bilan bulg’andilar. Bu erning “chapga”olmasligini kafolatladi.
38. Sichqonlar nafaqat foydali, chunki mushuk uni iste’mol qilsa, sog’lom va chaqqonroq bo’ladi. Bunday sevgi uchun fiziologik tushuntirish mavjud. Sichqonlarning junida ko’p miqdorda oltingugurt bo’ladi va uni iste’mol qilganda mushuk kallikdan himoyalanadi.
39. Sichqonlar ko’pincha qish uchun o’zlari uchun materiallar tayyorlaydilar, ammo bu ularning faolligi bu davrda keskin pasayadi degani emas. Ularning harakati qor ostida amalga oshiriladi, chunki ular oziq-ovqat izlaydilar.
40. Qadim zamonlarda sichqonlar Nil daryosining loydan yoki maishiy axlatdan tug’ilganiga ishonishgan. Ular ibodatxonalarda yashashgan va ruhoniylar o’zlarining xatti-harakatlari bilan kelajakni bashorat qilishgan.